Ο νεκρός της ζωής μας

Ο νεκρός της ζωής μας Ιωάννης Βενιαμίν Δ’ Αρκόζι

Στον Νίκο Εγγονόπουλο

Ο Ιωάννης Βενιαμίν δ’ Αρκόζι που πέθανε –
«εν ζωή» – και αναστήθηκε μόλις νυχτώνει
κάθε βράδυ σφάζει τα κοπάδια του – γίδια βόδια και
πρόβατα πολλά – πνίγει όλα τα πουλιά του αδειάζει
τα ποτάμια του και πάνω στον κατάμαυρο σταυρό
που ’χει στημένο καταμεσής στο δωμάτιό του
σταυρώνει την αγαπημένη του. Ύστερα κάθεται μπρος
στ’ ανοιχτό παράθυρο καπνίζοντας την πίπα του
φτωχός και δακρυσμένος και σκέφτεται να ’χε
κι αυτός κοπάδια βόδια γίδια και πρόβατα πολλά
να ’χε ποτάμια με γρήγορα ολοκάθαρα νερά
να θαύμαζε κι αυτός το φτερούγισμα των πουλιών
να χαίρονταν κι αυτός τη ζεστή ανάσα της γυναίκας

Μίλτος Σαχτούρης, Παραλογαίς, 1948

Η διαδικασία που περιγράφεται εδώ μοιάζει με ένα είδος αυτολύπησης ενός ανθρώπου ή του ανθρώπου, που καταστρέφει μόνος του την περιουσία του, τον κάθε λογής πλούτο του, υλικό ή ψυχικό, για να καταλήξει, τραγικός εν ζωή αυτόχειρ, ζωντανός νεκρός, να κλαίει τη μοίρα του και να βασανίζεται από την επιθυμία. Πρόκειται, ίσως, για τη διαλεκτική πόθου-απώλειας ή, μάλλον για τον φαύλο κύκλο της επιθυμίας, που την κινητοποιεί μόνον η έλλειψη. Ποιος είναι όμως ο νεκρός της ζωής μας; Ο τραγικός καθημερινός, απλός άνθρωπος, που, αδαής καθώς είναι, αυτοκαταστρέφεται και μεμψιμοιρεί, ανίκανος να πάρει τη μοίρα στα χέρια του, που αναγνωρίζει την αξία των αγαθών της ζωής μόνο μέσα από την απώλεια, το θάνατο; Ή μήπως πρόκειται για μια εικόνα του ποιητή, του καλλιτέχνη, γενικότερα, ο οποίος βιώνει, την καθημερινή διελκυστίνδα του πόθου και της έλλειψης, πεθαίνει και ανασταίνεται, μετασχηματίζοντας τον πόνο σε ποίηση; Μήπως και ο καλλιτέχνης, σαν κάθε θνητός, οφείλει να καταπολεμήσει τον νεκρό μέσα του, για να υπερνικήσει τον θάνατο σε όλες τις μορφές του και να κατοχυρώσει την επανάσταση μέσα από την προσωπική ευτυχία, να αναλάβει, με άλλα λόγια, τις ατομικές του ευθύνες στον αγώνα για την επικράτηση ενός ανθρωπισμού μέσω της τέχνης; Τελικά, ο Ιωάννης Βενιαμίν βρίσκεται στον αντίποδα του ποιητή ή εντός του, εντός μας; Πώς μπορεί να πεθάνει κανείς, ενώ ακόμα, τυπικά, ζει; Ή να ζει, ενώ έχει πεθάνει;

Σοφία Βούλγαρη, απόσπασμα από το δοκίμιο (Απο)χαιρετώντας το Νίκο Εγγονόπουλο, Poeticanet, 1 Φεβρουαρίου, 2008.




Μαύρο Κυπαρίσσι

Ήταν μια φορά ένας άνθρωπος
ήσυχος πολύ και ξαρμάτωτος
Είχε σπίτια και λιβάδια
και κοπάδια και σκυλιά
κι ένα δίχτυ που 'πιανε πουλιά
Είχε κρύα βρύση στον κήπο του
μαύρο κυπαρίσσι στον ύπνο του
Μια γυναίκα αγαπούσε
που τραγούδαγε συχνά
και μιλούσε πάντα σιγανά

Δεν κατάλαβε πως την έσφαξε
κι ό,τι αγαπούσε το έκαψε
τα λιβάδια, τα κοπάδια
τα τραγούδια, τα φιλιά
και κανείς δεν έβγαλε μιλιά
Στάθηκε μπροστά στα χαλάσματα
κι έβαλε Θεέ μου τα κλάματα
Να 'χα σπίτι και γυναίκα
και κοπάδια και σκυλιά
κι ύστερα τον πήραν τα πουλιά

Μιχάλης Γκανάς